Từ thuở xa xưa, hình ảnh tượng Phật đã trở thành biểu tượng quen thuộc, gắn liền với đời sống tâm linh của người Việt Nam. Tượng Phật không chỉ là vật thể thờ cúng linh thiêng mà còn ẩn chứa những giá trị văn hóa, nghệ thuật và triết lý sâu sắc.

Bước vào không gian thanh tịnh của bất kỳ ngôi chùa nào trên đất nước, ta đều bắt gặp những pho tượng Phật uy nghi, mang dáng vẻ từ bi, an详. Mỗi pho tượng mang một hình tướng, tư thế và ý nghĩa riêng, thể hiện những khía cạnh khác nhau trong Phật giáo.

Hôm nay, chúng ta sẽ cùng điểm lại những pho tượng thường sẽ được đặt ở trong những ngôi chùa linh thiêng ở Việt Nam.

1. Phật

Ba vị Phật được thờ phổ biến nhất trong các ngôi chùa Việt Nam là Thích Ca Mâu Ni, A Di Đà và Di Lặc. Mỗi vị Phật tượng trưng cho những giai đoạn và ý nghĩa khác nhau trong Phật giáo, mang đến cho con người những thông điệp và niềm tin tâm linh sâu sắc.

Thích Ca Mậu Ni

A Di Đà

Di Lặc

Vị trí: Tượng Phật Di Lặc thường được thờ ở sân chùa hoặc vị trí trang trọng, thể hiện sự mong cầu về một tương lai tươi sáng.

Tư thế: Di Lặc thường được tạc với tư thế ngồi, với khuôn mặt hiền từ, nụ cười hoan hỉ, hình tướng mập mạp, cổ đeo tràng hạt.

Ý nghĩa: Tượng Di Lặc tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc và thịnh vượng. Ngài mang đến niềm tin về một tương lai tươi sáng, nơi con người được an lạc và giác ngộ.

2.Bồ Tát

Bên cạnh ba vị Phật, các Bồ Tát cũng đóng vai trò quan trọng trong Phật giáo và được thờ phụng trang trọng trong các ngôi chùa Việt Nam. Ba vị Bồ Tát tiêu biểu nhất là Quan Âm, Văn Thù và Phổ Hiền, mỗi vị mang những đặc điểm, ý nghĩa và vai trò riêng biệt trong giáo lý Phật giáo.

Quan Âm Bồ Tát

Vị trí: Tượng Quan Âm thường được thờ ở điện Quan Âm, một gian thờ riêng biệt thể hiện sự tôn kính đối với vị Bồ Tát từ bi.

Hình dạng: Quan Âm Bồ Tát có nhiều hình dạng khác nhau, phổ biến nhất là:

• Quan Âm Chuẩn Đề: Với 42 cánh tay, tượng trưng cho 42 lời thề nguyện phổ độ chúng sinh.
• Quan Âm Thiên Thủ Thiên Nhãn: 1.000 cánh tay và 1.000 con mắt, tượng trưng cho khả năng quan sát và cứu độ mọi chúng sinh trên khắp thế gian.
• Quan Âm Thập Nhị Hàm: Thể hiện với 12 cánh tay, mỗi tay cầm một

Ý nghĩa: Quan Âm Bồ Tát là hiện thân của lòng từ bi, đại bi, đại nguyện cứu độ chúng sinh thoát khỏi khổ đau. Ngài là vị Bồ Tát được yêu kính và cầu nguyện nhiều nhất trong Phật giáo Việt Nam.

Văn Thù Bồ Tát

Vị trí: Tượng Văn Thù thường được thờ ở bên trái Phật Thích Ca Mâu Ni trong chính điện, thể hiện sự tôn kính đối với vị Bồ Tát trí tuệ.

Hình dạng: Bồ Tát Văn Thù thường được tạc với hình ảnh cưỡi sư tử xanh, tay phải cầm kiếm (Pháp Trí) tượng trưng cho trí tuệ sắc bén, tay trái cầm kinh sách (Bát Nhã) tượng trưng cho trí tuệ giác ngộ.

Ý nghĩa: Văn Thù Bồ Tát là hiện thân của trí tuệ, trí thức, giúp chúng sinh khai mở trí tuệ, giác ngộ chân lý. Ngài là vị Bồ Tát hộ pháp cho những người học Phật, cầu học và nghiên cứu Phật pháp.

Phổ Hiền Bồ Tát

Vị trí: Tượng Phổ Hiền thường được thờ ở bên phải Phật Thích Ca Mâu Ni trong chính điện, thể hiện sự tôn kính đối với vị Bồ Tát hạnh nguyện.

Hình dạng: Phổ Hiền Bồ Tát thường được tạc với hình ảnh cưỡi voi trắng sáu ngà, tay phải cầm hoa sen (Pháp Hoa) tượng trưng cho sự thanh tịnh, giác ngộ, tay trái cầm kinh sách (Phổ Hiền Hạnh Nguyện) tượng trưng cho hạnh nguyện cứu độ chúng sinh.

Ý nghĩa: Phổ Hiền Bồ Tát là hiện thân của hạnh nguyện, đại hạnh, giúp chúng sinh thực hành hạnh nguyện, hướng đến giác ngộ. Ngài là vị Bồ Tát hộ pháp cho những người tu hành, thực hành Phật pháp.

3. La Hán

Thập Bát La Hán

Khái niệm: La Hán là những vị đệ tử đắc quả A-la-hán của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, đã đạt được cảnh giới giác ngộ và thoát khỏi vòng luân hồi. Thập Bát La Hán là 18 vị La Hán nổi tiếng nhất trong Phật giáo, tượng trưng cho 18 phẩm hạnh giác ngộ cần thiết để đạt được quả vị A-la-hán.

Hình ảnh: Mỗi vị La Hán có một hình ảnh và câu chuyện riêng biệt, thể hiện phẩm hạnh giác ngộ nổi bật của vị ấy. Ví dụ:

• Trường Mi La Hán: Dài mi tượng trưng cho sự nhẫn nhục, chịu đựng.
• Khánh Hỷ La Hán: Nụ cười hoan hỉ tượng trưng cho sự lạc quan, niềm vui thanh tịnh.
• Cử Bát La Hán: Cầm bát khất thực tượng trưng cho sự thanh bần, giản dị.

Ý nghĩa: Sự hiện diện của Thập Bát La Hán trong các ngôi chùa Việt Nam là lời nhắc nhở Phật tử về con đường tu tập và những phẩm hạnh cần thiết để đạt được giác ngộ. Mỗi vị La Hán là một tấm gương sáng cho chúng sinh noi theo trên con đường tu hành.

A Di Đà La Hán

Hình ảnh: A Di Đà La Hán thường được tạc với hình ảnh một vị La Hán đang lễ Phật, thể hiện lòng tôn kính và hướng nguyện đối với Phật A Di Đà.

Ý nghĩa: A Di Đà La Hán là vị La Hán hộ pháp cho cõi Tịnh Độ phương Tây, nơi Đức Phật A Di Đà đang trụ trì. Ngài tượng trưng cho niềm hy vọng về sự cứu độ và an lạc cho chúng sinh.

Ngoài Thập Bát La Hán và A Di Đà La Hán, còn có nhiều vị La Hán khác được thờ phụng trong các ngôi chùa Việt Nam, mỗi vị đều mang những ý nghĩa và biểu tượng riêng biệt. Hình ảnh các vị La Hán góp phần làm phong phú thêm đời sống tâm linh của người Việt Nam và là nguồn cảm hứng cho những ai đang trên con đường tu tập Phật pháp.

4. Các vị thần

Hộ Pháp

• Vị trí: Tượng Hộ Pháp thường được thờ ở hai bên cổng chùa, hai bên cửa chính điện hoặc các vị trí trang trọng khác.
• Hình ảnh: Hai vị Hộ Pháp thường được tạc với hình ảnh uy nghiêm, một vị tay cầm chày kim cương, một vị tay cầm gươm báu, tượng trưng cho sức mạnh và sự bảo vệ.
• Ý nghĩa: Hộ Pháp là những vị thần hộ vệ Phật pháp, bảo vệ chùa chiền khỏi tà ma, yêu quái và những thế lực tiêu cực. Họ mang đến sự an bình và thanh tịnh cho không gian tâm linh của chùa.

Thần Tài

• Vị trí: Tượng Thần Tài thường được thờ ở gian bên, một vị trí trang trọng trong chùa.
• Hình ảnh: Thần Tài thường được tạc với hình ảnh một ông già râu tóc bạc phơ, tay cầm thỏi vàng, vàng bạc, tượng trưng cho tài lộc, phú quý.
• Ý nghĩa: Thần Tài là vị thần cai quản tiền bạc, mang đến may mắn và tài lộc cho những ai thờ phụng và cầu xin. Người dân thường đến chùa để cầu Thần Tài ban cho sự sung túc, thịnh vượng trong công việc và cuộc sống.

Thánh Tăng

• Vị trí: Tượng Thánh Tăng thường được thờ ở điện tổ, nơi thờ các vị tổ sư Phật giáo.
• Hình ảnh: Tượng Thánh Tăng thường được tạc với hình ảnh các vị tổ sư Phật giáo, những người có công truyền bá Phật pháp và khai sáng Thiền phái.
• Ý nghĩa: Thánh Tăng là những vị thầy tổ được Phật tử tôn kính, là tấm gương sáng cho con đường tu tập Phật pháp. Họ là người đã góp phần đưa Phật giáo đến với Việt Nam và truyền bá giáo lý Phật pháp cho con người.

Lưu ý: Việc thờ phụng các vị thần trong Phật giáo Việt Nam có thể có sự khác biệt ở từng địa phương và tu viện. Do vậy, cần tìm hiểu thêm thông tin về văn hóa và phong tục tập quán địa phương để có cách hiểu và thể hiện sự tôn kính phù hợp.

Lời kết

Đi sâu vào thế giới tượng Phật trong các ngôi chùa Việt Nam, chúng ta không chỉ được chiêm ngưỡng những tác phẩm nghệ thuật tinh xảo mà còn có cơ hội khám phá kho tàng văn hóa, nghệ thuật và niềm tin tâm linh sâu sắc của dân tộc. Mỗi pho tượng Phật, mỗi hình ảnh vị Bồ Tát hay La Hán đều ẩn chứa những ý nghĩa và thông điệp riêng biệt, góp phần làm phong phú thêm đời sống tâm linh và bồi đắp giá trị văn hóa truyền thống của người Việt.